SIDS – jak zapewnić dziecku bezpieczniejszy sen?!

Nagła śmierć niemowląt to temat, który cały czas budzi u rodziców niepokój, obawy i wątpliwości. Nie powinno to nikogo dziwić, ponieważ do dziś nie jest znana bezpośrednia przyczyna SIDS, a jak podaje Amerykańska Akademia Pediatrii, w samych Stanach Zjednoczonych podczas snu umiera około 3500 niemowląt rocznie.

Kilka razy w roku prowadzimy pediatryczny kurs pierwszej pomocy, podczas którego uczymy rodziców udzielania pomocy w sytuacjach zagrożeniach życia i zdrowia dzieci. Przy temacie SIDS zawsze zatrzymujemy się na dłużej, ponieważ to tu jest najwięcej wątpliwości.

Cały czas padają pytania jaka jest przyczyna nagłej śmierci niemowląt i jak można niej zapobiec. Niestety nie ma jednoznacznej odpowiedzi na żadne z tych pytań, ale lekarze wymieniają czynniki ryzyka mogące mieć wpływ na ten problem, a zarówno polscy lekarze, jak i Amerykańska Akademia Pediatrii przedstawiają wytyczne dotyczące snu dzieci i zapobiegania SIDS.

Czynniki i predyspozycje, które zwiększają ryzyko wystąpienie nagłej śmierci niemowląt:

• Płeć – SIDS dotyczy częściej chłopców,
• Wiek – najczęściej niemowlęta pomiędzy 2, a 6 miesiącem życia,
• Niska waga urodzeniowa dziecka,
• Wcześniactwo (dzieci urodzone pomiędzy 22 a 37 tygodniem ciąży),
• Wady rozwojowe, a szczególnie wady mózgu,
• Infekcje dróg oddechowych,
•  Brak szczepień,

A ze strony rodziców:

• Predyspozycje genetyczne – jeśli w najbliższej rodzinie zmarło dziecko podczas snu, to ryzyko SIDS jest znacznie zwiększone,
• Wcześniactwo rodziców,
• Brak opieki przedporodowej, choroby i problemy podczas ciąży,
• Palenie papierosów prze matkę, ojca i osoby, w którym towarzystwie przebywa kobieta w ciąży, a następnie również dziecko,
• Alkohol i narkotyki w rodzinie,
• Otyłość matki,
• Niski status ekonomiczny i niskie wykształcenie rodziców.

Jak zmniejszyć ryzyko wystąpienia SIDS?

Pod koniec 2016 roku Amerykańska Akademia Pediatrii przedstawiła nowe wytyczne dotyczące zarówno bezpiecznego snu niemowląt, jak i zapobiegania SIDS. Warto wiedzieć, że wytyczne opublikowane przez AAP, jakoś specjalnie nie różnią się od zaleceń polskich i europejskich specjalistów.

• Wszystkie dzieci, które nie ukończyły pierwszego roku życia, a w szczególności niemowlęta powinny spać na plecach. Jest to jedyna bezpieczna dla nich pozycja i to do niej powinny być odkładane małe dzieci. Również dzieci z refluksem żołądkowym, a  także wcześniaki powinny spać płasko na pleckach. Niemowlęta mogą leżeć na brzuszku, ale tylko pod opieką osób dorosłych i kiedy są wybudzone, natomiast spanie na boku zwiększa ryzyko SIDS.
• Niemowlęta powinny spać na nowym, twardym materacu, który posiada certyfikat bezpieczeństwa. Materac musi być sztywny, zachowujący kształt, tak aby dziecko nie zapadało się z nim, ani nie miało możliwości przewrócenia się na bok czy na brzuszek. Materac powinien być przykryty dokładnie przylegającym do niego prześcieradłem, a ochraniacz zabezpieczający materac przed zmoczeniem, powinien być cienki i również płasko przylegający. W łóżeczko nie powinny się znajdować żadne luźne przedmioty. Kocyki, poduszki, kołderki czy maskotki zwiększają ryzyko uduszenia się dziecka. Należy również zrezygnować z baldachimów nad łóżeczkiem i ochraniaczy na szczebelki. Z okolicy łóżeczka należy usunąć też wszystkie zwisające przedmioty: taśmy, sznurki od zasłon i rolet, przewody elektryczne.
• Dzieci nie powinny rutynowo spać w bujaczkach, fotelikach samochodowych, huśtawkach czy nawet nosidełkach. Niemowlęta, które nie ukończyły 4 miesiąca życia są szczególnie narażone, ponieważ mogą przyjmować pozycje stwarzające ryzyko niedrożności dróg oddechowych i uduszenia się. Jeśli nosimy dziecko w chustach lub nosidłach, to musimy pamiętać, aby główka niemowlęcia była nad tkaniną, aby jego twarz była widoczna, a  jego nosek i usta miały swobodny dostęp do powietrza. Jeśli dziecko zaśnie w foteliku, bujaczku czy nosidle, to należy je przenieść do łóżeczka i położyć płasko na plecach.
•  Należy unikać przegrzewania dzieci i zasłaniania niemowlęcej główki. Pomimo tego, że nie zostały określone konkretne wytyczne dotyczące temperatury, jak powinna być w pomieszczeniu, w którym, śpi dziecko, to jasno mówi się o zwiększonym ryzyku SIDS z powodu przegrzania. Dzieci powinny być ubrane odpowiednio do panującego klimatu i mogą mieć na sobie jedną warstwę ubrania więcej niż dorośli. Rodzice i opiekunowie powinni kontrolować dziecko pod katem oznak przegrzania – należy zwracać uwagę, czy niemowlę się nie poci, bądź czy nie ma zbyt ciepłej klatki piersiowej. Nie należy okrywać główki dziecka!
• Według pediatrów przez pierwsze sześć miesięcy życia dziecko powinno być karmione wyłącznie mlekiem matki. Oznacza to, że niemowlę powinno dostawać tylko i wyłącznie mleko matki (lub odciągnięte mleko matki) bez żadnych innych posiłków. Po szóstym miesiącu życia można wprowadzać nowe pokarmy.
• Należy unikać eskpozycji na dym papierosowy. Zarówno palenie przez matki w ciąży, jak i po urodzeniu dziecka zwiększa ryzyko SIDS. Czynnikiem zwiększającym ryzyko nagłej śmierci łóżeczkowej jest nie tylko sam dym tytoniowy, ale również oddech palacza,  ubrania przesiąknięte dymem, substancje smoliste osadzające się na meblach, ścianach czy odzieży.
• Należy unikać alkoholu i narkotyków – zarówno w ciąży, jak i po urodzeniu dziecka. Naukowcy rekomendują szczepienie dzieci zgodnie z kalendarzem szczepień. Pomimo tego, że nie udowodniono związku przyczynowego pomiędzy szczepieniami , a SIDS, to jednak istnieją dowody sugerujące, że szczepionki wykazują działanie ochronne przed nagłą śmiercią niemowlęcą.
• Kobiety w ciąży powinny być pod stałą opieką lekarską do ostatnich tygodni ciąży i powinny przestrzegać zaleceń lekarza prowadzącego ciążę.
• Odradza się korzystania z modnych, domowych urządzeń do monitorowania oddechu i pracy serca niemowląt. Do dziś nie ma dowodów na to, że urządzenia te redukują ryzyko SIDS.

Czy niemowlęta mogą spać z rodzicami?

Naukowcy zalecają, aby dzieci spały w pokoju rodziców przez pierwsze sześć miesięcy życia, a najlepiej przez rok, blisko ich łóżka, jednak na oddzielnej, specjalnie wydzielonej dla nich powierzchni.  Udowodniono, że spanie w pokoju rodziców, na oddzielnej powierzchni zmniejsza ryzyko SIDS aż o 50%.

Umieszczenie łóżeczka niemowlęcego blisko łóżka rodziców nie tylko pozwala mieć dziecko w zasięgu wzroku, ale też ułatwia karmienie, przewinięcie, pocieszenie płaczącego maluszka, a dodatkowo zapewnia mu poczucie bezpieczeństwa.  

Według AAP dzieci nie powinny dzielić jednego łóżka z rodzicami, ponieważ wspólne spanie zwiększa ryzyko SIDS. Ze wspólnego spania szczególnie powinny zrezygnować:

·         osoby otyłe,

·         osoby pod wpływem alkoholu lub narkotyków,

·         osoby pod wpływem leków,

·         palacze,

·         osoby bardzo zmęczone,

·         osoby, które nie są rodzicami dziecka,

·         osoby, które śpią na miękkich powierzchniach (np. łóżku wodnym czy starym materacu).

Najbezpieczniejszym miejscem do spania dzieci jest wydzielona powierzchnia blisko łóżka rodziców, gdyż tylko ona zmniejsza ryzyko uduszenia i przygniecenia maluszka.

Naukowcy jednak potwierdzają, że rodzicom zdarza się zasnąć z dzieckiem, np. podczas jego karmienia dziecka i w takich sytuacjach, zaraz po przebudzeniu, dziecko powinno być ponownie odłożone do łóżeczka. Do najbardziej niebezpiecznych miejsc grożących zaklinowaniem, uduszeniem czy uwiezieniem dziecka należą kanapy, sofy i fotele.

AAP zaleca, aby niemowlęta spały na osobnej powierzchni i blisko rodziców, jednak nie określa swojego stanowiska dotyczącego dostawek do łóżka, a te wydają się być praktycznym rozwiązaniem. Nadal nie przeprowadzono badań i nie ma jednoznacznych opinii dotyczących tego, czy spanie w dostawce jest bezpieczne dla dziecka, jednak już istnieją standardy bezpieczeństwa dla tego typu mebli.

Łóżeczko dostawne pozwala być blisko maluszka, jednak w bezpiecznej, komfortowej odległości, która zapewnia zachowanie niezależnej przestrzeni zarówno dla rodzica, jak i dziecka. Tak forma daje dziecku poczucie bezpieczeństwa, buduje bliskość i więź z rodzicami, ale też sprawia, że mamy są spokojniejsze i bardziej wypoczęte po nocy.

Decydując się tę formę co-sleepingu, zgodną z wychowywaniem dziecka w rodzicielstwie bliskości, należy pamiętać nie tylko o wybraniu odpowiedniego, bezpiecznego łóżeczka dostawnego, ale też o zwróceniu uwagi na to czy:

• pomiędzy dostawką, a łóżkiem rodziców nie ma żadnej przerwy i dziury, w którą dziecko mogłoby wpaść,
• mocowania łóżeczka są odpowiednio naprężone i zamontowane,
• ciężar dziecka nie przekracza dopuszczalnej wagi,
• materac w łóżeczko spełnia wszelkie normy bezpieczeństwa.

Wybór odpowiedniego materaca do łóżeczka dostawnego, jest równie ważny jak zakup bezpiecznego materaca do klasycznego łóżeczka dziecięcego.

Materac musi cechować się odpowiednią jakością i musi spełniać normy bezpieczeństwa, ponieważ to właśnie w okresie niemowlęcym następuje bardzo duży skok wzrostu i rozwoju kręgosłupa dziecka. Warto zauważyć, że kręgosłup dziecka, zaraz po urodzeniu ma kształt litery „C’, a wraz z upływem powoli się prostuje i kształtuje.

Godnym polecenia materacem do łóżeczka dostawnego jest model UNO marki Rucken, który ma wymiar 90cmx40 cm. Warto zwrócić na niego uwagę, ponieważ :

• zawiera doskonałej jakości piankę antybakteryjną HR 3532, która minimalizuje ilość bakterii, pleśni i grzybów we wnętrzu materaca,
• pianka charakteryzuje się wysoką masą – 35kg/m3 i dostosowaną do potrzeb dzieci optymalną twardością (32). Tak wysoka jakość pianki gwarantuje brak odkształceń, doskonałe podparcie nawet w długim okresie użytkowania. Pamiętajmy zawsze pytajmy o jakość (masę pianki). To jest prawdziwy miernik jakości serca materacyka i zdrowego podparcia kręgosłupa!,
• pianka ułatwia odprowadzanie wilgoci, która może powstać pomiędzy materacykiem, a plecami dziecka, a także jest bardzie przewiewna,
• poprawa przewiewności materacyka także dzięki specjalnym pionowym kanalikom oraz dzięki specjalnemu profilowi fali,  
• pokrowiec z włóknami Tencel jest przyjemny w dotyku, delikatny dla skóry dziecka, doskonale odprowadza wilgoć co sprawia, że sen jest bardzo higieniczny i komfortowy,
• dzięki wplecionej nici srebra w pokrowiec, wykazuje również właściwości antybakteryjne,
• pokrowiec Tencel pomaga regulować temperaturę, co jest istotne w przypadku zmniejszenia ryzyka SIDS,
• wszyty rewersowo zamek jest bezpieczniejszy, ledwie wyczuwalny i zmniejsza ryzyko uszkodzenia skóry dziecka,
• dzięki zamkowi 360°, pokrowiec można łatwo zdjąć, wyprać i założyć na nowo, a co więcej, w ten sposób można tez wyprać tylko połowę pokrowca.

Bez względu na to czy zdecydujemy się na łóżeczko dostawne czy osobne łóżeczko dla dziecka w naszej sypialni, zawsze powinniśmy kierować się bezpieczeństwem i komfortem zarówno dziecka, jak i nas rodziców.

Zespół nagłej śmierci niemowlęcej zapewne jeszcze przez jakiś czas będzie tematem, budzącym wiele wątpliwości i obaw, ale już teraz, stosując się do powyższych zaleceń, jesteśmy w stanie ograniczyć ryzyko śmierci bardzo wielu dzieci.

Artykuł ten ma charakter informacyjny – nie jest zaleceniem, ani poradą medyczną.

Zdjęcie główne -pixabay.com.pl